حق الزحمه حسابرسی به عنوان یکی از نشانه های تلاش حسابرسی، عاملی مهم در پذیرش یا رد یک کار حسابرسی از جانب صاحب کاران و حسابرسان محسوب می شود. ویژگی های شرکت صاحب کار و به خصوص ویژگی های گزارشگری مالی از عوامل مهمی است که می تواند بر زمان اجرای عملیات حسابرسی و به دنبال آن بر حق الزحمه حسابرسی نیز تاثیر بگذارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری (به عنوان یکی از ویژگی های کیفی گزارشگری مالی) و حق الزحمه حسابرسی است. برای این منظور، نمونه ای متشکل از 70 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله بین سال های 1393 تا 1397 مورد مطالعه قرار گرفته است. فرضیات پژوهش با استفاده از تحلیل رگرسیون مبتنی بر داده های مقطعی آزمون شده است. شواهد پژوهش نشان می دهد رابطه منفی (معکوس) و معنی دار بین قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری و حق الزحمه حسابرسی وجود دارد. این نتیجه از منظر ریسک ذاتی حسابرسی و کارایی اطلاعاتی قابل تفسیر است؛ چراکه قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری، ریسک حسابرسی و هزینه کسب شواهد را کاهش می دهد. هم چنین، نتایج پژوهش نشان می دهد رابطه منفی و معنی دار بین قابلیت مقایسه و تاخیر گزارش حسابرسی وجود دارد. به علاوه، نتایج حاکی از این است رابطه منفی بین حق الزحمه حسابرسی و استقلال هییت مدیره، تمرکز مالکیت و مالکیت نهادی به عنوان سازوکارهای حاکمیت شرکتی، معنی دار نیست.

یکی از عوامل بیرونی مؤثر بر کیفیت گزارشگری مالی، نگرش اجتماعی شرکت ها برای تأمین منافع همه گروه های ذینفع به عنوان مشروعیت اجتماعی است. زیرا پذیرش مسئولیت اجتماعی سبب تقویت افشا، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و کاهش ریسک تجاری می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی بر قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش همبستگی و پس رویدادی می باشد. برای این منظور 984 سال-شرکت در فاصله زمانی 1399-1392 انتخاب و با استفاده از مدل های رگرسیونی چندمتغیره در نرم افزار ایویوز موردتحلیل قرار گرفتند. نتایج آزمون فرضیات نشان می دهد شاخص کل مسئولیت پذیری اجتماعی تأثیر مثبتی بر قابلیت مقایسه اطلاعات دارد و سبب افزایش آن می شود. همچنین بعد اخلاقی و بعد اقتصادی مسئولیت پذیری اجتماعی به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری مثبت بر قابلیت مقایسه اطلاعات را دارند در حالی که بعد قانونی مسئولیت پذیری اجتماعی تأثیر معنی داری بر قابلیت مقایسه اطلاعات ندارد که می تواند ناشی از عدم وجود قابلیت های قانونی مورد انتظار برای پاسخگویی نسبت به مسئولیت اجتماعی واحدهای تجاری باشد.

تاکنون مطالعات جالبی در عرصه حسابداری و عوامل محیطی تاثیر گذار برآن در جهان صورت گرفته است که این موضوع شاید نشات گرفته از اهمیت هماهنگی استانداردهای حسابداری بین المللی با حسابداری ملی کشورهای مختلف جهان می باشد گری (Gray) با تلفیق ارزش های فرهنگی مطرح شده توسط هوفستد و تعیین ابعاد ارزشهای حسابداری، مدلی را برای بررسی تاثیرگذاری بر سیستم های حسابداری ارائه نمود. هدف این پژوهش نیز در واقع کشف این موضوع است که آیا بین عوامل محیطی و قابلیت مقایسه که یکی از ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری می باشد رابطه وجود دارد یا خیر. برای دسترسی به اهداف این پژوهش از روش SEM استفاده شده است که یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیق تر بسط «مدل خطی کلی» است. که به پژوهشگر امکان می دهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم زمان مورد آزمون قرار دهد. نتایج تحلیل های فوق بیانگر این موضوع است که بین ویژگی قابلیت مقایسه با ارزشهای فرهنگی هوفستد (فاصله قدرت، عدم اطمینان به آینده، فردگرایی، مردمنشی و افق دید افراد از جامعه) روابط زیر برقرار است: بین یکنواختی و متغیر فاصله قدرت رابطه مستقیم وجود دارد اما با متغیرهای مردمنشی و افق دید افراد از جامعه رابطه معکوس حاکم است و بین همسانی رویه ها با متغیر فردگرایی، رابطه منفی برقرار است ولی با متغیر عدم اطمینان به آینده ارتباط مستقیم و معناداری مشاهده گردید.

شرکت ها در ارزیابی عملکرد مدیران برای پرداخت پاداش، از قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری بین شرکت های همتا استفاده می کنند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری در تعیین پاداش هیأت مدیره است. برای نیل به هدف پژوهش، داده های 117 شرکت در بازه زمانی 1387-1396 با استفاده از الگوی رگرسیون کسری و داده های ترکیبی، آزمون شد. یافته ها نشان می دهد که رابطه مثبت و معناداری بین قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری (با معیار بازده سالانه سهام و جریان های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی) و پاداش هیأت مدیره وجود دارد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت شرکت ها در تنظیم قرارداد پاداش مدیران، عملکرد آن ها را از طریق این دو معیار با شرکت های همتا، مقایسه می کنند و شرکت های دارای قابلیت مقایسه بالاتر با همتایان خود، پاداش بیشتری به هیأت مدیره پرداخت می کنند. پژوهش حاضر، با به کارگیری سه معیار برای محاسبه قابلیت مقایسه و الگوی فرکشنال، سعی در توسعه ادبیاتِ مربوط به عوامل مؤثر بر پاداش مدیران داشته است.

سیستم اطلاعات حسابداری مدیریت ساختاری است که تکنیک های مختلفی را در خود گنجانده است که توسط یک سازمان برای جمع آوری، پردازش، مدیریت، گزارش دهی و بازیابی داده های مالی برای کمک به مدیران در راستای تصمیم گیری عینی استفاده می شود. امروزه سیستم حسابداری مدیریت، به عنوان بخش مهمی از فرآیند مدیریت که برای موفقیت سازمان حیاتی می باشد در نظر گرفته می شود. به طوری که لازمه دستیابی به مزایای رقابتی استراتژی های مناسبی می باشد که توسط عوامل سازمانی کارا مانند سیستم حسابداری مدیریت مؤثر فراهم می شود. بنابراین جهت نیل به این اهداف وجود یک سیستم اطلاعات حسابداری با قابلیت های پویا لازمه این کار می باشد. لذا بر پایه این استدلال، هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی سیستم حسابداری مدیریت مبتنی بر قابلیت پویای سیستم اطلاعات حسابداری است. نتایج مصاحبه با مدیران مالی و کارشناسان حسابداری 86 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و تجزیه وتحلیل داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد که قابلیت پویای سیستم اطلاعات حسابداری بر سیستم حسابداری مدیریت تأثیر دارد.

هدف: پژوهش حاضر در پی ردیابی نقش قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری بر سرعت دستیابی به اعتبار تجاری بهینه شرکت­ها است.روش پژوهش: در راستای حصول به اهداف پژوهش اطلاعات نمونه ای مرکب از  135 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که طبق الگوی حذف سیستماتیک انتخاب شده بودند، برای یک دوره زمانی 13 ساله مابین سال های 1389 الی 1401 گردآوری شد. برای آزمون فرضیه های پژوهش از یک مدل رگرسیون چندمتغیره با رویکرد گشتاورهای تعمیم یافته(GMM) بهره گرفته شد. جهت سنجش سرعت تعدیل اعتبار تجاری از مدل قبلا توسعه داده شده توسط Lou(2022) و جهت سنجش قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری از شاخص سود-بازده استفاده شده است.یافته های پژوهش: نتایج آزمون فرضیه­ پژوهش نشان داد که سرعت تعدیل اعتبار تجاری در نمونه پژوهش حدود 60 درصد است، یعنی شرکت­ها قادرند در هرسال 60 درصد از فاصله ایجاد شده تا اعتبار تجاری بهینه را جبران نمایند. همچنین قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری بر سرعت تعدیل اعتبار تجاری تاثیرگذار است و با ارتقای این عامل، سرعت دستیابی شرکت­ها به اعتبار تجاری بهینه افزایش خواهد یافت.دانش افزایی: پژوهش جاری مدارکی فراهم آورد که نشان می دهد سطح کیفی اطلاعات صورت­های مالی برای استفاده­کنندگان و تامین کنندگان اعتبارات شرکت­ها، می­تواند سرعت تعدیل اعتبار تجاری را در رسیدن به اعتبار تجاری هدف افزایش دهد.

هدف: وجود اطلاعات باکیفیت، عامل موثری برای افزایش اطمینان سرمایه گذاران در تخصیص بهینه منابع در قالب تصمیم های سرمایه گذاری و تامین مالی است. در این راستا، یکی از عوامل بیرونی موثر بر کیفیت گزارشگری مالی، نگرش اجتماعی شرکت ها برای تامین منافع همه گروه های ذی نفع، به عنوان مشروعیت اجتماعی است؛ ولی پایبندی شرکت ها به این موضوع با توجه به الزام موجود برای اجرای رویه های متفاوت تجاری در مراحل مختلف چرخه عمر شرکت، نیز متفاوت است. با توجه به این مقدمه، هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه مسیولیت پذیری اجتماعی با قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری در مراحل چرخه عمر شرکت است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، هم بستگی و پس رویدادی است. به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، 123 شرکت در فاصله زمانی سال های 1391 تا 1398 انتخاب و با استفاده از مدل های رگرسیونی چند گانه تحلیل شدند. برای اندازه گیریشاخص مسیولیت پذیری اجتماعی، ازسه بعد اقتصادی، قانونی و اخلاقی مسیولیت پذیری اجتماعی مشابه روش جیو و راپونس (2010) استفاده شد. برای اندازه گیری قابلیت مقایسه صورت مالی از مدل دی فرانکو و همکاران (2011) و برای چرخه عمر شرکت از روش دیکنسون (2011) منطبق بر الگوی جریان های وجوه نقد استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون فرضیه ها نشان می دهد که شاخص کل مسیولیت پذیری اجتماعی، بر قابلیت مقایسه اطلاعات تاثیر مثبتی دارد. از سوی دیگر، شاخص مسیولیت پذیری اجتماعی در مرحله رشد بیشترین و در مرحله بلوغ کمترین تاثیر را می گذارد و در مرحله افول، بر قابلیت مقایسه اطلاعات تاثیری ندارد. نتیجه گیری: افزایش مسیولیت پذیری اجتماعی شرکت برای پاسخ گویی شفاف در مقابل عملکرد سالانه خود به ذی نفعان مختلف و در نتیجه، نظارت بیشتر بر عملکرد شرکت، عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش داده و بر این اساس، کیفیت و قابلیت مقایسه اطلاعات را افزایش می دهد. شرکت ها در مراحل رشد و بلوغ تجاری، به سبب دسترسی بیشتر به منابع مالی و تمرکز بر استراتژی تمایز، برای افزایش کیفیت گزارشگری و تقویت جایگاه رقابتی خود، از مسیولیت پذیری اجتماعی استفاده می کنند.

هدف- هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر محافظه کاری حسابرس بر محتوای اطلاعاتی سود با لحاظ کردن نقش قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری می باشد. روش پژوهش– اطلاعات نمونه ای متشکل از 131 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یک دوره زمانی 10 ساله 1392 الی 1401 گردآوری شد. برای سنجش محتوای اطلاعاتی سود از ضریب واکنش سود و برای ارزیابی محافظه کاری حسابرس از مدلی نوین به تبعیت از چونگ و همکاران(2003) که بسط مدل محافظه کاری باسو(1997) است و برای اندازه گیری قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری از معیار سود-بازده استفاده شد. یافته های پژوهش- نتایج نشان داد که میان محافظه کاری حسابرس و محتوای اطلاعاتی سود(ضریب واکنش سود) رابطه معکوس و معناداری وجود دارد و حضور حسابرس محافظه کار با ارائه اطلاعات سود احتیاط آمیز مانع از بیش واکنشی ضریب واکنش سود به بازده سهام شده و سطح وابستگی این دو عامل را کمتر می کند. در این راستا بالا بودن قابلیت مقایسه اطلاعات حسابداری شرکت نیز تاثیر منفی محافظه کاری حسابرس بر محتوای اطلاعاتی سود را تشدید می کند. نتیجه گیری- با افزایش محافظه کاری حسابرس، میزان محتوای اطلاعاتی سود کاهش خواهد یافت که در واقع محافظه کاری حسابرس حساسیت بازده را نسبت به سود اعلام شده به بازار کاهش می دهد و این مهم می تواند حاصل احتیاط حسابرس در تایید رقم سود اعلام شده از سوی شرکت باشد که به شیوه معقولانه و حرفه ای به بازار اطلاع رسانی گردیده است. ضمن اینکه قابلیت مقایسه رابطه منفی دو متغیر را تشدید می کند.دانش افزایی- پژوهش حاضر مدارک سودمندی برای مدیران شرکت ها و عوامل بازار سرمایه فراهم می کند که با بهره گیری بهتر از سازوکار های افشای اطلاعات مالی و حسابرسان محافظه کار می توان سطح معقولی از تاثیرپذیری بازده را از سود برقرار نمود و محتوای اطلاعاتی سود را در سطح متعادلی در بازار قرار داد. در این صورت از واکنش های غیر عادی در زمان اعلان سود کاسته خواهد شد.

صورت های مالی به عنوان بخش اصلی فرایند گزارشگری مالی در صورتی برای استفاده کنندگان مفید خواهد بود که منطبق با ویژگی های کیفی و مفاهیم مندرج در استانداردهای حسابداری تهیه شده باشد. به دلیل وجود تفاوت در نوع فعالیت شرکت ها و همچنین رویدادها و وقایعی که واحدهای تجاری با آن مواجه می شوند، نمی توان رویه ها و مقررات یکسان و محدودی برای ثبت و گزارشگری کلیه رویدادها تعیین نمود. به همین دلیل، در استانداردهای حسابداری بر استفاده از قضاوت حرفه ای توسط تهیه کنندگان صورت های مالی تاکید شده است. در این تحقیق بررسی شده است که آیا بکارگیری قضاوت حرفه ای در استانداردهای حسابداری ایران، به ویژگی های کیفی اطلاعات مالی، از جمله قابلیت مقایسه و قابلیت اتکا، خدشه ای وارد می کند یا خیر؟ همچنین با توجه به نظریه نمایندگی بررسی شده که آیا در شرایطی که یک مدیر مالی قصد ایجاد تغییر در اطلاعات حسابداری را به نفع خود دارد، قضاوت حرفه ای موجود در استانداردهای حسابداری این اجازه را به او می دهد یا خیر؟ در این خصوص یافته های تجربی این تحقیق نشان می دهد که استفاده از قضاوت حرفه ای در استانداردهای حسابداری ایران، قابلیت مقایسه صورت های مالی را کاهش می دهد. شواهد بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که حسابدارانی که در شرایط مناسبی برای سوگیری ذهنی قرار می گیرند در مقایسه با کسانی که در چنین شرایطی قرار نمی گیرند، از قضاوت حرفه ای خود برای نشان دادن سود بالاتری استفاده می کنند تا بتوانند عملکرد شرکت را به نحو بهتری نشان دهند و از منافع مرتبط با آن منتفع گردند.